JÜPİTER’İN BÜYÜK KIRMIZI LEKESİ

Astronomi Öğrenci Blogları gezegenler, jüpiter Gazel Uzunköprü Temmuz 27, 2024 0 Yorumlar

>>Büyük kırmızı leke’nin 1979 yılında Voyager 1’den olan görünümü.<<

Jüpiter, Güneş Sistemi’nin en büyük gezegenidir ve büyüklüğüyle dikkat çeker. Gaz devi olarak sınıflandırılan Jüpiter’in atmosferi, yoğun hidrojen ve helyumdan oluşur. Jüpiter’in görünüşüne baktığımızda en dikkat çekici özellikleri, üzerindeki renkli şeritler ve atmosferini saran Büyük Kırmızı Leke’dir. Bu leke Büyük Kırmızı Nokta ve Kızıl Göz gibi isimlerle de anılır. Peki bu Kırmızı Leke’nin nasıl oluştuğunu hiç merak ettiniz mi?

Büyük Kırmızı Leke, Jüpiter’in atmosferinde bulunan, saat yönünün tersine dönen ve günümüzde hızı saatte 650 kilometreye varan rüzgârlara ev sahipliği yapan devasa bir fırtınadır. Jüpiter’deki bu fırtınanın yaklaşık 350 yıldır devam ettiği tahmin ediliyor. Ayrıca 16.000 kilometrenin üzerindeki çapıyla Dünya’yı içine alabilecek büyüklükte bir fırtınadır. Bu büyüklüğü sayesinde yeryüzü teleskoplarından çıplak gözle bile görülebilir. Onun hemen altında yer alan küçük beyaz fırtınanın ise yaklaşık olarak Dünya’nın çapına sahip olduğu söylenebilir. Jüpiter’in sıra dışı lekesi Dünya’daki fırtınaların aksine antisiklondur. Yani fırtına yüksek basınç altındadır.

Büyük Kırmızı Leke, ilk olarak 1664 yılında, 17.yy’ın başarılı bilim insanlarından biri olan Robert Hooke tarafından gözlemlendi. Bu leke, ilk keşfedildiğinden bu yana küçülüyor ve oval şeklini kaybediyor. 1979 ve 1980 yıllarında Voyager uzay aracı görevleri lekenin 23.335 kilometreye kadar küçüldüğünü hesaplamıştı. Hubble yeni görüntüler eşliğinde lekenin küçülmeye ve daireselleşmeye devam ettiğini gösterdi.

Jupiter-now-and-them-GRS-comparison-Damian-Peach_edited-11-3-1024x615 JÜPİTER’İN BÜYÜK KIRMIZI LEKESİ

Bu fırtına hakkında bildiğimiz bir diğer şey ise fırtınanın gezegenin atmosferinin çok derinine kadar indiği. Bilim insanları, Juno uzay aracındaki mikrodalga radyometre (MWR) cihazıyla yaptıkları ölçümler sonucunda Büyük Kırmızı Leke’nin yaklaşık 300 km derinliğinde olduğunu belirlediler.

Bu gaz devini oluşumunu daha iyi incelemek amacıyla NASA’nın 2011’de fırlattığı ve Juno uzay aracı, 2016 da Jüpiter’in yörüngesine girdiğinden beri Jüpiter etrafında bugüne kadar sekiz araştırma uçuşu gerçekleştirdi. Juno’nun görevlerini kısaca özetlemek gerekirse, Jüpiter’in manyetik alanını ve manyetosferini incelemek, gezegenin atmosferik koşullarını (bulut örtüsü, bileşimi, sıcaklık, rüzgarlar) ve iç yapısını (gravite alanı ölçümleriyle) araştırmaktadır. Voyager ve Galileo uzay araçlarına göre çok daha fazla Jüpiter’e yaklaşan Juno, bu gezegende 16 bin kilometre genişliğindeki fırtına hakkında bizi bilgilendirmeye devam ediyor.