Hepimiz Duyduk Ama Kaçımız Biliyoruz: Fatih Sultan Mehmet

Çoğumuz Fatih Sultan Mehmet’i İstanbul’u fethetmesi ile tanır, peki Fatih sadece bir Fatih midir?

Fatih Sultan Mehmet başka bir deyişle İkinci Mehmet 30 Mart 1432’de Osmanlı’nın o zamanki başkenti Edirne’de Sultan İkinci Murad’ın dördüncü oğlu olarak dünyaya geldi. Fatih zeki ancak kibirli ve şımarık bir çocuktu, babası Sultan İkinci Murad’ın davranışları doğrultusunda değişmiş ve derslerine ilgili, bilgiye aç, uslu bir çocuk olmuştur.

Fatih’in babası Sultan Murad oldukça başarılı bir padişahtı. İktidarı boyunca sınırları genişletmiş, birçok düşmana diz çöktürmüş ve zaferleri sonucunda o zamanlarda haçlı ordusunun merkezlerinden biri olan Macaristan ile Edirne-Segedin Antlaşması’nı imzalamıştır. Fatih henüz 12 yaşındayken (babasının bir nevi emeklilik isteği üzerine) ilk kez tahta çıkmıştır. Ancak Haçlı ordusu babasının tahttan kendi isteği ile inmesini (Osmanlı tarihindeki ilk tahttan feragattir) fırsat buldu ve Edirne-Segedin Antlaşması’nın kurallarını çiğneyerek Osmanlı üzerine saldırdı. Bu saldırı üzerine Sultan Mehmet babasının tahta geri dönmesini istemiştir ancak babası bunu reddetmiştir ve bunun üzerine Sultan Mehmet şu ünlü sözlerini söylemiştir: “Devletlü babam! Dîn ve devlet tehlikededir. Eğer pâdişah iseniz, buyurun ordunuzun başına geçin!.. Yok eğer pâdişah ben isem, sizi, orduma başkumandan olarak nasb ve tâyin eyliyorum!..”

Fatih daha sonrasında hayatının sonuna kadar hükmedeceği Osmanlı Devleti’nin başına geçti. Ulema ve Divan üyeleri ile sıkıntılar yaşadı ve hatta bu sıkıntılar doğrultusunda 10 Temmuz 1453’de İstanbul’da Çandarlı Halil Paşa’yı idam ettirmiş ve yerine Zağanos Paşa’yı geçirmiştir. Aynı zamanda devlet ilk kez sadrazamlık politikasına geçmiştir. Fatih’ten önce divan bizzat padişahın başkanlığında olurken Fatih dönemi sonrasında bu görev sadrazama devredilmiştir.

Fatih’in diğer devlet adamları ile sorunlar yaşamasının temel sebebi İstanbul’u fethetmeye olan arzusuydu. Diğerleri “Bunu atanız Beyazit dahi yapamamışken siz nasıl yapacaksınız?” diyerek ona karşı çıkıyordu ve bu durum Fatih’in hiç hoşuna gitmiyordu. Bu sorunlar doğrultusunda birçok düzenleme yapıldı. İçlerinde en önemlisi olan Fatih Kanunnamesi 1451-1481 sonlarında Karamani Mehmed Paşa’nın sadrazamlığı zamanında dönemin nişancısı leyszade Mehmet Çelebi tarafından bizzat padişahın ağzından hatt-ı humayun şeklinde yazılmıştır. Bu kanunnamede birçok toplumsal konudan bahsetmesinin yanında devletin iyiliği için kişinin kardeşlerini öldürebileceğini söylemesi ile de ön plana çıkmaktadır.

Biraz da Fatih’in dil bilimine olan ilgisinden bahsetmek istiyorum. Fatih Sultan Mehmet 8 dil bilmektedir. Bu diller öncelikle anadili Osmanlıca olmak üzere Slavca, Yunanca, Arapça, Farsça, Latince, İbranice, Keldanice ve İtalyanca dilleridir. Fatih döneminde birçok eser Osmanlıcaya tercüme edilmiştir. Bu bilgili kişiliği sayesinde birçok devlet adamı ile sıkı ilişkiler kurmuş ve politik yönünü güçlendirmiştir.

Fatih hayatı boyunca yaptığı atılımlar ile Rumeli Hisarı’nı inşa etmiş, döneminin en güçlü kara ve deniz ordularına sahip olmuştur. Fatih hayatı boyunca birçok fetih yapmıştır. Bunlar: İstanbul (1453), Amasra (1459), Sinop (1460), Trabzon (1461), Konya, Karaman (1466) Doğu Anadolu (1473 Otlukbeli Savaşı). Belgrad hariç Sırbistan (1459), Mora Yarımadası (1460), Eflak (1462), Bosna (1463) Hersek (1483), Boğdan (1476), Arnavutluk (1478).

Fatih Sultan Mehmet Han’ın ölümü hakkında birçok teori vardır. Bunlardan en büyüğü Fatih’in Hekim Yakup tarafından zehirlenmesidir. Fatih Sultan Mehmet 886 Rebiulevvelinin dördüncü Perşembe günü akşama yakın (4 Mayıs 1481) elli bir yaşında vefat etmiştir.